de marsroute van Dijon naar Lyon, zo’n 200 km, verdeeld over 7 dagmarsen van circa 30 km, met Tournus zo’n beetje in het midden.

Lang na het vertrek van de Romeinen, in de 10e eeuw, vestigden zich hier een groep monniken die na een decennia lange vlucht vanuit Noirmoutier door heel Frankrijk een veilig heenkomen zochten voor de stoffelijke resten van de heilige Saint Philibert. Zij stichtten een klooster en kregen het recht een abdij te bouwen. Die ‘Abbaye de Saint Philibert’ werd op zich weer een magneet voor pelgrims en reizigers, zodat Tournus haar plaats als ‘tussenstop’ hervond. Met de opkomst van het massatoerisme in de 20ste eeuw bleef dit zo. De Route Nationale 6, die het logische traject van de Via Agrippa volgt, bracht vele duizenden Parijzenaars en toeristen uit het Noorden op weg naar de Alpen en de stranden aan de Middellandse Zee. Zij vonden in Tournus een logische plek voor een overnachting. Ook al doordat deze belangrijke verkeersader dwars door het stadje liep, wat met name in de zomer tot veel opstoppingen leidde. Veel mensen hadden zoiets van: “Dan maar meteen hier een nachtje slapen en morgen verder.” De hotels schoten als paddestoelen uit de grond en ook de restaurants deden goede zaken.

Tegelijk was Tournus een industriestad, met een grote metaalfabriek waar ze gietijzeren pannen fabriceerden, lokaal bekend als ‘La Manufacture’. Hier vonden zo’n 1500 mensen emplooi. Tournus was rijk aan restaurants en cafés voor zowel welgestelde toeristen als eenvoudige arbeiders.
En toen kwam de snelweg A6… de Autoroute du Sud. Tournus was ineens geen bottle neck meer, en de eeuwige ’embouteillages’ losten op. En intussen bleek ook het gieten van pannen niet meer profijtelijk genoeg, waardoor ‘La Manu’ moest sluiten. Heel veel arbeiders kwamen op de pittoreske keien te staan. Tournus kende veel armoede en liep leeg. Jongeren  zochten na school hun heil elders. Het werd stiller en stiller en steeds meer winkels in het centrum moesten sluiten, mede als gevolg van een wildgroei aan supermarkten. Tournus heeft een Auchan, een Aldi, een Carrefour én een enorme, gloednieuwe Lidl. Woningen en winkels kwamen leeg te staan, daken en gevels werden niet meer onderhouden… Tournus leek niet meer te redden.

Een tumultueuze periode

In 2016 vond in Tournus een revolutie plaats. De burgemeester in die tijd, de ondernemer Claude Roche, probeerde de bouw van nóg een supermarkt er doorheen te drukken. Een groot ‘Centre Leclerc’ met winkelcentrum eraan vast, Pats, Boem in de weilanden naast de afslag van de A6, nét buiten loopafstand van het centrum. Winkeliers protesteerden, de burgers stonden op hun achterste benen, natuurbeschermers liepen te hoop tegen het project. Er werd een vereniging opgericht (Tournugeois Vivant) en de pers werd bestookt met protestacties.
Lang verhaal kort: het tamelijk rechtse team van Claude Roche (overigens glorieuze winnaars bij de gemeenteverkiezingen van 2014) trad onder publieke druk af en er gebeurde iets zeer zeldzaams in Frankrijk: er kwamen nieuwe, tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen. Die werden verpletterend gewonnen door de uit militanten en andere burgers samengestelde partij ‘Tournus Citoyens’, onder leiding van de apotheker Bertrand Veau, die meteen burgemeester werd. De dictatoriale Claude Roche moest afdruipen, het megaproject van LeClerc ging niet door en een nieuwe wind stak op in de gemeenteraad.

Tournus herleeft!

Onder de bezielende leiding van Bertrand Veau, die zijn apotheek tijdelijk in handen van zijn echtgenote gaf om zich full time aan het burgemeesterschap te wijden, werd uit alle hoeken en gaten subsidie losgepeuterd van zowel de departementale als nationale overheden. Tournus werd voorgedragen en gekozen als ‘petite ville de valeur’ en kreeg een flinke bak geld voor een grootscheepse ‘revitalisation du centre-ville’. Geld dat bijna verloren was gegaan als gevolg van de commerciële plannen van Roche, want de overheid subsidieert geen revitalisatie van het centrum terwijl de burgmeester een supermarkt buiten de kern probeert te vestigen. Dat gaat namelijk altijd ten koste van de locale winkels in het centrum.
De huidige ‘équipe municipale’ werpt zich op voor locale productie en consumptie,  opende een biologische markt op een doordeweekse dag en beloofde plechtig zich te concentreren op een levendig centrum. Zo worden ondernemers geholpen met het vinden van een pand en met hun vestiging in Tournus. Bovendien zijn er veel subsidies voor eigenaren van onroerend goed die willen renoveren. De gemeente betaalt tot wel 55% van de renovatiekosten, waardoor binnen een half jaar alle verlopen en dus goedkope panden zijn verkocht aan ontwikkelaars die met zo veel gratis geld best willen investeren in nieuwe woningen. Overal staan inmiddels steigers tegen de gevels. Meer sociale woningen = meer gezinnen = meer consumenten. En dus meer winkels. Tournus leek ten dode opgeschreven maar heeft door slim manoeuvreren Magere Hein weten te ontlopen. Daardoor is Tournus nu aan de beterende hand.

Kom zelf kijken

Wil je eens kijken hoe een vervallen stad zich opricht en oude panden met respect voor de monumentale waarde (en dus zonder ‘Disney-effect’) herstelt? Ook diverse hotels worden met veel machtsvertoon opgeknapt, en qua culinair talent zitten we prima in ons vel. Dus… kom gerust eens kijken in Tournus.